Mensen zijn vaak bang voor de geest van de overledene, vooral als de overledene een slecht persoon was. Dit wordt ook wel ndoki genoemd. Men gelooft dat een boze geest een menselijke vorm kan aannemen. Iemand is dan ndokien houdt zich bezig met zwarte magie.
Dit geloof heeft nog steeds een grote invloed op het leven van Kongolezen en Angolezen die in Nederland wonen. Ook de boze geest van een nog levend iemand kan bezit nemen van een persoon.
Een meisje dat ik ken, hoorde de stem van haar oma in haar hoofd die haar zei zelfmoord te plegen. De moeder van het meisje en haar oma hadden ruzie. De reguliere Nederlandse hulpverlening heeft het meisje niet kunnen helpen. Wat uiteindelijk wel hielp, was bidden en de oma vragen het meisje met rust te laten. Toen we aan het bidden waren, werd het meisje wat rustiger. Ze sprak met een andere stem. Het bleek de stem van haar oma te zijn. Ik heb toen gezegd dat de oma haar met rust moest laten. Ik ben heel boos op haar geworden. Dat hielp. Later hebben we haar oma nog gebeld en hebben de moeder en de oma de ruzie bijgelegd.
Een ander voorbeeld is een man die was gescheiden van zijn vrouw. Zijn kind woonde bij hem en zijn broer en schoonzus. De man ging dood aan kanker. De familie was ervan overtuigd dat het de schuld was van de ex-vrouw. Het ging zelfs zover dat haar kind op de begrafenis zei dat hij zijn moeder haatte.
Dood gaan omdat je bent behekst
Men gelooft alleen bij oude mensen aan een natuurlijke dood. Bij jonge mensen denken ze altijd dat iemand dood is gegaan omdat hij behekst is. Als je bijvoorbeeld niet gehoorzaamt aan je ouders, kan je volgens het volksgeloof dood gaan. Men voelt ook een verplichting om de familie in Kongo financieel te steunen. Als je dat niet doet, kunnen ze boos worden en jou beheksen. Dan sturen ze boze geesten, je wordt ziek en gaat dood. Dat zullen jongeren hier in Nederland niet tegen klasgenoten of tegen een hulpverleenster zeggen. Maar, misschien geloven jongeren die in Nederland geboren zijn er ook niet meer in en zijn zij eerder bijgelovig ‘op zijn Nederlands’, met niet onder een ladder doorlopen bijvoorbeeld. Vaak worden de zwakkeren in de samenleving van ‘ndoki’ beschuldigd. Zelfs kinderen en baby’s worden soms verantwoordelijk gehouden voor de ziekte of de dood van een ouder.
Uitdrijven van geesten
Angolese- en Kongolese gebedsgroepen kunnen geesten uitdrijven. Er zijn veel van deze groepen. Een Nederlandse kerk spreekt de meeste jongeren niet aan omdat men deze ervaart als kaal en ‘te stijf’.